Ünlü daralması nasıl ayırt edilir?
Türkçede, a, e ile biten fiillerin şimdiki zaman kipinde, a ünlüleri hem telaffuzda hem de yazımda ı, u’dur. E ünlüsü i, ü olur: başlar ( Not: Türkçede “ye-, de-, ne” sözcüklerinin bazı kullanımlarında, kaynaşmış y ünsüzünden önceki geniş ünlüde daralma vardır. Bunların dışındaki sözcüklerde, kaynaşmış “y” ünsüzünden önceki geniş ünlüde daralma yoktur. * “Deyince” ve “deyip” sözcüklerindeki “e” harfi yazımda korunmuştur. Daraltma yoktur. (a) veya (e) ile biten fiil kökü sözcüklerine şimdiki zaman eki (yor) eklendiğinde oluşan daralmaya ünlü daralması denir. Bunun başlıca nedeni (y) harfinin daraltıcı etkisidir. Bu nedenle fiil kökü sözcüğüne şimdiki zaman eki eklendiğinde daralma meydana gelir. Ünlü düşmesi, ünlü daralması, ünsüz benzeşmesi, ünsüz yumuşaması ve ünsüz türetmesi vurgulanır. bilir, durur, geçer, bakar, vurur, yas tutar, yüzer. Bunlar ünlü sözleşmeleri değildir. 3. “İçeride”, “dışarıda”, “ileri”, “burada”, “burada”, “orada”, “yukarıda”, “aşağıda” gibi kelimeler eklendiğinde, sondaki ünlüler düşmez: içeride değil içeride, dışarıda değil dışarıda, ileride değil ileride, burada değil burada, burada değil burada, orada değil orada, yukarıda değil yukarıda, aşağıda değil aşağıda, vb. Çekimlemetekil3. çoğulbelirtmeağzınıyönelmeağzınabulunmaağzındaayrılmaağzından40 satır daha Kaynaşmış y ünsüzünden önceki a ve e ünlüleri telaffuz sırasında daralma eğilimi gösterebilir, ancak bu yazımda yansıtılmaz: kann verstehen (“anlayabiliyorum” anlamına gelmez) Bu duruma ünlü düşmesi denir. “görbil-im ⇒ görebiliyorum” (ünsüz değişimi) “de-yor-lar ⇒ onlar diyorlar” (ünlü kısaltması) “ben-e ⇒ bana” (ünlü değişimi) Parçada birleşen ünsüz yoktur. Dilimizdeki kelimeler ek aldığında kökleri değişmez. Bu kural iki kelime için geçersizdir. Buna göre, “I, you” kelimelerine -e eki eklendiğinde, kökteki e sesleri a olur ve bu ses olayına “ünlü değişimi” denir. “Ben + e – bana” kelimesi ünlü değişiminin bir örneğidir. Erik: Zerdeçalın yanı sıra şeftali ve kayısı anlamına da gelen erik kelimesi, bugün yalnızca bir meyveyi tanımlıyor. Bu nedenle, yaşadığı anlam daralmasıyla tek bir kelime üzerinden değerlendiriliyor. Küçük ünlülerin uyumuna uymayan ekler. Şimdiki zaman kipi -ekyor eklendiği “tüm” sözcüklerdeki küçük ünlülerin uyumunu bozduğunda: read, come, watch, paint, vb. Dar ünlü: azcık>acık, bircik>biricik vb. Alıntı sözcüklerin Türkçeleşme aşamasında, sözcüğün son hecesine Türkçe kurallarına uymayan iki ünsüzün eklenmesiyle ünlü türemesi görülmektedir. SES OLAYLARI Çeşitli nedenlerle bir fonemin başka bir foneme dönüşmesi, bir fonemin çıkarılması veya türetilmesi ses olayı olarak adlandırılır. Ses olaylarının nedenleri arasında en az çaba yasası, en fazla çaba yasası, benzetmeler, ana dil edinimi ve yazım kurallarının etkisi yer alır. Örneğin, kişisel zamirlerden biri olan “Ben” sözcüğüne bir dativ eki eklenirse, “Ben – e” Bana olarak yazılır ve telaffuz edilir. Benzer şekilde, “Sen” zamiri “Sana” olarak yazılır. Ünlü değişimine bir örnek, “E” harfinin “A” harfine dönüşmesidir. Bu duruma ünlü düşmesi denir. Dilimizdeki kelimeler ek aldığında kökleri değişmez. Bu kural iki kelime için geçersizdir. Buna göre, “I, you” kelimelerine -e eki eklendiğinde, kökteki e sesleri a olur ve bu ses olayına “ünlü değişimi” denir. “Ben + e – bana” kelimesi ünlü değişiminin bir örneğidir. “Smile” sözcüğünde “-k” harfi çıkarıldığında oluşan ses. Bu durumda, sözcüğün sonundaki ünsüz kaldırılır ve sözcük kısalır. “Kiss” sözcüğünde, iki ünlünün bir araya gelmesiyle oluşan ses olayına vowel drop denir. Kaynak: blogcum.com.trDeyince daralma var mı?
Ünlü daralması sadece Yor ekiyle mi?
Bakıyor’da ünlü daralması var mı?
Değil de ünlü daralması var mı?
Ağıza mı ağza mı?
Anlıyor da ünlü daralması var mı?
Ünlü daralmasının diğer adı nedir?
Bana ünlü daralması mı?
Bana sana hangi ses olayı?
Anlamda daralma nedir örnek?
Yor eki küçük ünlü uyumunu bozar mı?
Biricik kelimesinde hangi ses olayı vardır?
Ses olayı nedir?
Ünlü değişmesi nedir ve örnekleri nelerdir?
Ünlü daralmasının diğer adı nedir?
Bana sana hangi ses olayı?
Öpücük kelimesinde hangi ses olayı vardır?